TT.Thích Tâm Hạnh
Chương 2: ĐẶC TRƯNG TRONG PHƯƠNG PHÁP HÀNH TRÌ CỦA THIỀN PHÁI TRÚC LÂM VIỆT NAM
1.ĐIỂM ƯU VÀ KHUYẾT TRONG CÁC PHÁI THUỘC TÁNH TÔNG VÀ TƯỚNG TÔNG.
Điểm đặc biệt và nổi bật trong phương pháp hành trì của Thiền phái Trúc Lâ m Việt Nam đó là tránh hai điều khuyết và lấy hai điều ưu, dung thông giữa Tánh Tông và Tướng Tông.
1.1. Tánh tông.
Đây là Tông phái chủ yếu đứng trên lý tánh, đứng trên thể để lý luận và tu tập. Tông phái này chủ trương chỉ cần ngộ tánh liền xong, không qua phương tiện hay pháp môn nào cả. Tông này đứng trên thể để công phu và lý luận. Mà thể thì chỉ có tỉnh hoặc mê, nhớ hoặc quên, ngộ và chưa ngộ thôi chứ không làm gì thêm cả (vô công dụng hạnh). Thấy thì thẳng đó liền thấy, không thì trước mắt đã lầm qua, không bàn nói đến phương pháp hành trì. Ở phương diện này, cái ưu (hay) là trước đã nhận tánh, cái thấy đồng Phật Tổ. Cái khuyết là nếu căn cơ thấp, không theo kịp thì không biết cách hành trì.
TT.Thích Tâm Hạnh
Thay lời tựa
Tất cả chúng sinh đều có Phật tánh. Nơi Phật không thêm, nơi phàm không thiếu. Ai cũng đang sống trên nó, nhưng bận theo trần cảnh do đó bỏ sót, tạm mê, luống chịu các khổ. Từ bản thể ấy, thương cho nỗi khổ chúng sinh, đức Phật đã thị hiện nói ra muôn lời ngàn lời giáo hóa độ sanh, để đưa người người trở về nhận lại tánh Phật sẵn đủ nơi chính mình, thoát khỏi biển khổ trầm luân sanh tử.
TT.Thích Tâm Hạnh
I. TRƯỚC KHI CHUẨN BỊ TỌA THIỀN.
Để công phu tọa thiền thuận lợi, không bị những gì ngoài mong muốn, chúng ta cần lưu ý một số điểm cơ bản sau:
TT.Thích Tâm Hạnh
Câu hỏi 1:
Khi ngồi thiền, có cần phải sổ tức, tùy tức không thưa Thầy?
Đáp:
Khi đề cập đến phương pháp sổ tức (đếm hơi thở) và tùy tức, quý vị nên nhớ là hai phương pháp này chỉ áp dụng cho lúc ngồi thiền (trong an tĩnh), chứ không ứng dụng trên các sinh hoạt khác có tính chất chuyển động, vận hành.
Thầy Thích Tâm Hạnh
THAY LỜI TỰA
Lý thuyết là khuôn vàng thước ngọc. Vào thực tiễn ứng dụng, thực hành, luôn có sự uyển chuyển, vận dụng, linh hoạt và bao giờ cũng có cả sự phát sinh. Đây cũng là một trong những điểm đặc trưng tạo nên sự độc đáo riêng có của tâm thiền và việc hạ thủ công phu tu tập thiền. Khuôn mực, nhưng linh hoạt, sáng tạo. Bất động, nhưng linh thông, sinh động vô cùng.
THAY LỜI TỰA
Phật pháp luôn sẵn đó, hiện bày trước mắt mỗi người. Chúng sanh do loạn động chôn vùi, vô minh che lấp cho nên bỏ sót, không nhận ra.
Từ bản thể vốn vậy, thoáng chợt bất giác, mê lầm, xa khơi; từ đó phân làm hai đường mê và giác. Thông minh lanh lợi trong xao động chưa yên, phát kiến nhiều thứ độc đáo bên ngoài mà chính mình còn trong sanh diệt, luân hồi, khổ não, lúc này tạm gọi là hữu sư trí tuệ.
Thượng tọa THÍCH TÂM HẠNH.
Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã, Huế.
LỜI TỰA
Một đứa trẻ đói bụng, liền đòi tìm thức ăn. Những người đã trưởng thành thì mưu sinh để duy trì sự sống và phát triển. Đây là điều tất yếu mà cũng rất tự nhiên và bình thường của mỗi người. Trong cuộc xa khơi ấy, nếu người may mắn biết được nguồn cơn thì dù có đang đi, nhưng lại chưa từng xa cách quê nhà gang tấc. Họ vẫn mãi là chính họ, bởi không có bất cứ gì có thể dính bám hay xóa nhòa. Nếu chưa như thế, đường trước trùng trùng, càng tiến lại càng rối tung, trận địa mịt mùng, mây đen giăng mắt, lối thoát là đâu? Quay về không nẻo, tiến tới không đường, trước mắt lại lắm cạm bẫy khó lường, ai mà biết được. Ngày lại tháng qua, bụi trần “thành, bại, được, mất” cuộc đời, ùn ùn bủa vây phủ kín. Mình không còn là chính mình, thử hỏi tìm đâu lối sống? Mưu sinh để tìm lẽ sống; nào ngờ mưu sinh trở lại vùi chôn sự sống chính mình!
Thầy Tâm Hạnh.
A/ DẪN NHẬP.
Trải qua nhiều gian nan vất vả, lận đận lao đao khiến con người ta mất phương hướng sống, ngày càng thấy mình trở nên lạnh lẽo, cô đơn. Cuộc sống lẻ loi giữa trường đời như đang bị ngục tù vô hình của thế gian giam nhốt. Có vị Phật tử thấm thía những trắc trở cõi đời mình đã sống qua và viết nên thành thơ:
Hồn con lạnh buốt sương mù
Đêm đêm trở giấc ngục tù thế gian.
Thầy Tâm Hạnh.
LỜI NÓI ĐẦU
Cảnh vật xung quanh, nhờ vào con mắt mà chúng ta nhận thấy, nhưng con mắt chỉ có thể nhìn thấy vạn vật mà không thể tự thấy nó. Mọi thứ bên ngoài đều từ trí tuệ và năng lực của mỗi con người mà có ra, nhưng con người chúng ta thường bám theo tìm hiểu những thứ bên ngoài mà ít có ai hiểu biết về mình một cách trọn vẹn. Nếu đến tham quan một vùng trời mây nước bao la vào những lúc gió lên thì chúng ta chỉ thấy được những sóng gợn lăn tăn mà không bao giờ biết được mặt nước yên ắng, phẳng lặng như thế nào. Trước một thời đại mọi thứ cạnh tranh đua nhau phát triển đến choáng ngợp. Mở mắt ra, con người chúng ta chỉ kịp thấy những gì đang hối hả, cuốn lôi chứ không còn thời gian hay chỗ trống tâm hồn để cảm nhận những gì sâu xa hơn trong cuộc sống. Chúng ta không thể biết được những gì mình chưa biết, và đời sống của mỗi người sẽ còn đó vô vàn những bí ẩn mà chúng ta chưa đủ điều kiện để nhận biết, khám phá ra.
Thầy Tâm Hạnh.
HỎI THÊM
Câu hỏi 1:
Khi ngồi thiền, có cần phải sổ tức, tùy tức không Thầy?