Chẳng thể thay thế

Thiền sư Đạo Khiêm ở Chùa Khai Thiện, phủ Kiến Ninh. Ban đầu đến kinh sư, Sư nương theo Thiền sư Viên Ngộ, nhưng không có chỗ tỉnh ngộ. Sau, Sư nương theo Thiền sư Diệu Hỷ ở Am tại Tuyền Nam. Đến khi Thiền sư Diệu Hỷ lãnh Kinh Sơn, Sư cũng đi theo hầu. Ít lâu sau, Diệu Hỷ sai Sư đến Trường Sa đem thư cho Ngài Trương công tử Nham, Sư tự bảo: “Ta tham thiền đã hai mươi năm rồi mà không có chỗ vào, bây giờ lại phải đi chuyến này nữa thì chắc chắn sẽ bị bỏ hỏng mất.” Trong lòng Sư không muốn đi. Bạn của Sư là Tông Nguyên quát bảo:

- Không thể cho rằng trên đường đi lại không tham thiền được. Hãy đi! Tôi sẽ cùng đi với huynh.

Khi ấy, bất đắc dĩ nên Sư mới đi. Trên đường Sư khóc than với Tông Nguyên:

- Tôi tham thiền một đời trọn không có chỗ đắc lực, nay lại phải bôn ba trên đường thì làm sao có thể tương ưng!

Tông Nguyên bảo:

- Huynh hãy đem những điều đã tham được, ngộ được ở các nơi, những điều của ngài Viên Ngộ hay của ngài Diệu Hỷ nói được cho huynh đều chẳng cần nhận hiểu. Trên đường đi, nếu như việc nào tôi có thể thay thế làm giúp huynh được thì tôi nhất định sẽ làm thay nhọc cho huynh. Nhưng chỉ trừ có năm việc tôi không thể thay thế cho huynh được mà chính huynh phải tự đảm đang lấy.

Sư hỏi:

- Là năm việc gì?

Tông Nguyên đáp:

- Mặc áo, ăn cơm, đi đại, đi tiểu và chính huynh phải mang cái thân này trên suốt quảng đường đi.

Ngay lời nói ấy Sư liền lãnh hội được ý chỉ, bất chợt hươ tay múa chân. Tông Nguyên bảo:

- Bây giờ đây ông mới có thể đem thư, nên tiến tới, tôi về trước.

Tông Nguyên trở về Kỉnh Sơn. Nửa năm sau Sư mới trở lại. Ngài Diệu Hỷ vừa trông thấy Sư đã vui mừng nói:

- Gã ở Kiến Châu, lần này ông có khác!

(Truyện tranh thiền, Tổ đường Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã)