Cao và xa

Tại Thiền viện Long Hổ, trên bức tường trước chùa, chư tăng đang chú tâm vẽ tranh rồng và cọp đấu nhau. Rồng thì ở trong mây cuộn mình lao xuống. Cọp thì chực sẵn trên núi dốc sức phóng vồ lên. Chư tăng cứ tô đi vẽ lại, đổi tới đổi lui mãi, nhưng nhìn chung cái thế vẫn chưa xứng. Vừa lúc ấy, Thiền sư Vô Đức (Thiền sư Thiện Chiêu ở Phần Dương) từ bên ngoài trở về, chư tăng liền mời Ngài xem và xin ý kiến.

Thiền sư Vô Đức xem xong, nói:

- Về hình dáng bên ngoài của rồng và cọp thì vẽ tốt rồi. Nhưng về đặc tính của rồng và cọp thì các huynh có hiểu chăng? Rồng trước khi tấn công thì đầu nó phải rút lùi về phía sau. Cọp khi muốn nhảy vồ lên thì đầu nó phải hạ thấp xuống đất. Cổ rồng rút lùi về phía sau càng nhiều thì sức quật lại càng mạnh. Đầu cọp càng hạ sát mặt đất thì khả năng tấn công càng nhanh và nhảy vồ lại càng cao.

Chư tăng nghe xong rất vui mừng và thưa:

- Thật là một lời nói phá của Hòa Thượng! Chúng con không những vẽ đầu rồng quá hướng về trước, mà cái đầu con cọp cũng vươn quá cao. Hèn chi nảy giờ xem hoài mà thấy động tác không xứng.

Nhơn đó, Thiền sư Vô Đức chỉ dạy thêm:

- Làm người ở đời xử sự với nhau và đạo lý tham thiền học đạo cũng giống như thế. Sau khi lùi lại một bước để chuẩn bị thì mới có thể tiến xa. Sau khi thấp mình xuống một chút để phản tỉnh thì mới có thể vươn cao được.

Chư tăng chưa hiểu nên thưa hỏi thêm:

- Bạch Hòa thượng, người mà lùi lại một bước thì sao có thể tiến tới trước được?

Thiền sư nghiêm nghị bảo:

- Các huynh hãy nghe ta nói một bài thơ thiền:

Tay nắm mạ non cấy đầy ruộng,
Cúi đầu liền thấy trời trong nước.
Thân tâm thanh tịnh mới đạo mầu,
Lùi bước chính là tiến tới trước.

Thiền sư Vô Đức bảo:

- Các huynh có thể lãnh hội được chăng?

Ngay đó mọi người mới bừng tỉnh lời Ngài dạy.

(Tranh thiền Tổ đường Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã)